DUIKEN IN DE FILIPIJNEN: Enkele Filipijnse Pareltjes in beeld

Spectaculaire landschappen, mysterieuze lagunes, ongerepte stranden en diepblauwe tot smaragdgroene wateren. De net iets meer dan zevenduizend eilanden van de Filipijnen bieden tal van mogelijkheden om er fantastische combi-duikreizen te maken.
Maar … hoe, waar en wanneer kan je het best deze bijna veertigduizend kilometer lange kustlijn verkennen?

Wij geven je hier onze favoriete Filipijnse duikbestemmingen mee en brengen enkele Filipijnse pareltjes in beeld.

De Filipijnse Archipel is gelegen op het uiterste puntje van de koraaldriehoek. De koraaldriehoek, ook wel de kraamkamer van de wereldzeeën genoemd vanwege de rijkdom aan dieren en planten die er leven, omvat veel landen. Vanwege zijn bijzondere en afgelegen ligging staat de Republiek der Filipijnen bekend als één van de landen met de grootste biodiversiteit op aarde. Het zal je dan ook niet verbazen dat veel van de beste duikgebieden ter wereld in de Filipijnen gelegen zijn.

Het hele jaar door is het warm in de Filipijnen. De luchtvochtigheid is er over het algemeen vrij hoog, net als de temperaturen. De gemiddelde minimum jaartemperatuur ligt er op 21°C en overdag kan de maximum temperatuur er oplopen tot 34°C. De gemiddelde zeewatertemperatuur ligt tussen 27 en 30°C. In de maanden juni, juli en augustus is het zeewater er op haar warmst. In theorie kan er in de Filipijnen eigenlijk het hele jaar door worden gedoken. Maar net als Indonesië (zie ons vorige artikel) zijn ook de Filipijnen gelegen aan de Pacifische Ring van Vuur of de ‘Ring of Fire’.


Regen en wind
 

Wist je dat ...

+ Anemoonvissen
+ Hengelaarsvissen
+ Koraalduivels
+ Mandarijnvissen
+ Murenen
+ Rhinopias
+ Spookfluitvissen
+ Zeekoeien
+ Zeepaardjes

 

 

De ligging aan de Pacifische Ring of Fire maakt ook de Filipijnen extreem kwetsbaar voor natuurrampen, zoals aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, maar ook cyclonen, orkanen en tyfoons. Jaarlijks trekken zo’n vijftien tot vijfentwintig tyfoons (‘bagno’ in het Filipijns) door dit gebied. Volgens het Joint Typhoon Warning Center (JTWC) razen zes tot negen hiervan effectief over Filipijnse bodems. Tyfoon Haiyan was een van de dodelijkste natuurrampen ooit op de Filipijnen. Met windsnelheden van 314km/u liet Haiyan meer dan vijfduizend doden na. Van alles wat zich in het hart van de storm bevond werd zo’n 70 tot 80% verwoest. Deze tyfoon staat dan ook voor niets in de geschiedenisboeken als de zwaarste storm van 2013!

‘Maar, geen paniek! Je kan in de Filipijnen wel overal degelijk en rustig duiken.’

Zoals zo vele tropische bestemmingen kennen de meeste delen van de Filipijnen ook twee seizoenen: het droge en het natte seizoen. Het regenseizoen (moesson) loopt in de meeste delen van de Filipijnen van juni tot oktober. De regenval is echter per gebied enorm verschillend! De gebieden in het oosten kennen bv. meer neerslag van november tot januari. Dankzij de warme temperaturen zijn ook in het natte seizoen de Filipijnen perfect te bezoeken. Na korte buien maar soms ook hevige langdurige dagen met regen wordt de hemel er ineens opnieuw helderblauw, met prachtige zonsondergangen tot gevolg. Het natte seizoen zorgt enerzijds voor de weelderige groene natuur maar anderzijds kunnen de onstabiele weersveranderingen ook zorgen voor de meeste ravage.

Eilandhoppen

De Filipijnen worden verdeeld in vier grote gebieden of eilandgroepen: Luzon, Visayas, Mindanao en Palawan. Hoewel het onbegonnen werk is om tijdens één reis deze gebieden - of zelfs nog maar een paar eilandjes ervan - te verkennen zijn ze alle vier absoluut op zijn minst één bezoekje waard.

Ja, ja, … de Filipijnen ga je niet in één, twee of drie reizen gezien hebben! Zeg nu zelf, is dit niet de perfecte reden om papa en mamma, of je vrouwtje te overhalen om wat meer te mogen reizen?

Het beste transportmiddel om een regio in de Filipijnen te bezoeken is door gebruik te maken van de traditionele lokaal gemaakte boten, de Bangka’s. Een Bangka lijkt zeer sterk op een kano maar wordt aangedreven door een motor. Dit type boot onderscheidt zich door één of twee zware bamboe drijvers aan de zijkanten van de boot. Een met zeil-overdekt gedeelte biedt dan weer bescherming tegen de bijna onophoudelijke zonneschijn (in de juiste periode tenminste). Dankzij de zijwaartse ondersteuningen biedt de Bangka een uitstekende stabiliteit op ruwe en wilde zeeën.

Het is trouwens ook dankzij die stabiliteit dat je aan boord van de Bangka weinig kans hebt om zeeziek te worden!

De beste manier om de diepblauwe zeeën en de kristalheldere lagunes van de Filipijnen te verkennen is door te ‘eilandhoppen’ … met een Bangka. Kortdurige ritjes met de Bangka brengen je naar de mooiste eilandjes, resorts en de beste duikstekken in een gebied. Vaak worden er amper 2 tot 3 nachten verbleven in een resort vooraleer de Bangka je naar je volgende bestemming brengt. Er is zo ontzettend veel moois te zien tijdens de overzettochten dat een ritje met de Bangka alleen al een prachtige manier is om de Filipijnen te verkennen en de dag door te brengen.

In sommige combi-reizen worden ook verder afgelegen eilanden bezocht. Deze zijn vaak met de ferry (veerboot) te bereiken, maar anderen liggen dan weer enkele honderden kilometers verder zodat je aangewezen bent op het nemen van één of meer binnenlandse vluchten.

Duiken in de Filipijnen

De Bangka’s worden niet enkel gebruikt om toeristen en/of duikers van het ene resort naar het andere te transporteren, maar ze dienen ook als lokale vissersbootjes en om duikers naar de duikplaatsen zelf te brengen. Bangka’s zijn perfect om de ondiepe wateren vol koralen te bevaren en… om je achterwaartse val te trainen! Op het einde van de duik wordt een grote intrekbare ladder het water ingelaten zodat je soepel en op een gemakkelijke manier weer aan boord kan gaan. De Bangka gebruikt om te duiken is meestal een kleiner type dat comfortabel is voor vaak maximaal 4 duikers plus een 2 koppige bemanning en je duikgids.

Sommige paradijselijke eilanden van de Filipijnen bestaan uit bergachtige terreinen. Ze zijn begroeid met een overvloed aan palmbomen, omringd door lage vlaktes en parelwitte zandstranden ingesloten met donker- tot bleekgroen water. Onder water bevindt zich één van de meest diverse mariene ecosystemen van Zuidoost-Azië.

Maar… de Filipijnse archipel is een netwerk van diepe troggen en diverse eilandbogen. Sommige duikplaatsen kennen dan ook dramatische drop-offs en boven- en onderstromingen die soms leiden tot echte washing machines. Maar de levendige riffen, de steile wanden en de warme vulkanische bodems zorgen voor een kleurrijk en gevarieerd onderwaterleven. En ‘last but not least’, de diversiteit in de Filipijnen is verbazingwekkend en geschikt voor zowel beginnende als zeer ervaren duikers.


De Filipijnen werelds beste duikgebieden

Tijd om kennis te maken met enkele Filipijnse pareltjes en ook wel enkele van de beste duikbestemmingen ter wereld, opgedeeld per gebied.

1. LUZON

Anilao, Puerto Galera & Verde Island, Romblon, Tablas & Sibuyan, Donsol

Het gebied Luzon, gelegen in de meest noordelijke regio van de Filipijnse archipel is een landschap van extremen! Het eiland Luzon is een van de grootste eilanden ter wereld en meteen ook het grootste eiland van de Filipijnen. Manila, de hoofdstad van de Filipijnen, is de belangrijkste internationale toegangspoort tot het land. De rijstterrassen van Banaue staan op de werelderfgoedlijst van UNESCO. En samen met de beruchte actieve vulkanen zoals de Pinatubo, Mount Taal en de Mount Mayon en de Cagayan - de langste rivier van de Filipijnen - komt er bijna een eind aan de lijst van extremen van Luzon!


Duiken in Anilao

Anilao, gelegen in Batangas area en wellicht wel een van de gemakkelijkst te bereiken regio’s in de Filipijnen, ligt op slechts twee tot drie uur rijden van de hoofdstad. Het is een mekka voor de onderwaterfotograaf met een ongelooflijke diversiteit aan zeeleven. Rijke riffen, een enorme verscheidenheid aan vissen, tal van rare zeebewoners en naaktslakken in overvloed. Nergens anders vindt je zoveel verschillende soorten naaktslakken op relatief kleine oppervlakte. Men noemt Anilao dan ook de ‘Nudibranch Capital of the World’. Verder zijn bijna 90% van alle critters hier aanwezig. Het is de beste plaats in de Filipijnen voor het maken van macro- en muckduiken en voor ons éénvoudig weg onze nummer 1 van Beste Macrobestemmingen ter Wereld! Hengelaarsvissen, wonderpussen, harlekijn garnalen, zeepaardjes, blauwgeringde octopus, enz. Daarbij zijn de duiken er relatief eenvoudig (geen gevaarlijke stromingen) en variëren tussen 5 tot 25m diepte. En zeker niet te vergeten, naast de zanderige bodems beschikt Anilao ook over een aantal mooie rifduiken en het is één van werelds beste bestemmingen voor Black Water Diving.


Duiken in Puerto Galera & Verde Island

Puerto Galera, gelegen op het eiland Mindoro, ligt op korte vaarafstand (circa een tot anderhalf uur) van de pier van Batangas. Deze duiklocatie wordt vaak gecombineerd met een duikvakantie in Anilao. In tegenstelling tot het rustige Anilao biedt Puerto Galera een actief nachtleven met talloze restaurants, winkeltjes, bars met happy hours en uitzicht op het water. Onder water biedt Puerto Galera voor iedere duiker een bijzonder avontuur. Van eenvoudige kantduiken, wrakduiken tot lichte driftduiken voor beginners. Een enorm gevarieerd aanbod aan harde- en zachte koralen, kleurrijke sponzen en een overvloed aan macro- en groot zeeleven zoals witpuntrifhaaien, barracuda’s, tonijnen, schildpadden, enz.

De meer ervaren duikers die houden van sterke stromingen en opwindende driftduiken kunnen zich gaan uitleven bij het nabijgelegen Verde Island. Vanwege de zeer sterke stromingen die er kunnen staan in de Verde Passage is het water er kristalhelder en de riffen zijn er begroeid met enorme waaierkoralen en gorgonen. Een ongelooflijk mooie plaats voor het maken van groothoek- en fish-eye opnames van grote scholen vis en zelfs … af en toe de walvishaai.


Duiken in Romblon, Tablas en Sibuyan

De provincie Romblon, gelegen in het uiterste zuiden van Luzon, staat gekend als het centrum van de Filipijnse marmerindustrie. De belangrijkste eilanden zijn Tablas, Sibuyan en Romblon zelf, de hoofdstad van de provincie. Het toerisme op de eilanden is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Romblon is geen gemakkelijke plek om te bereiken. U moet hiervoor een twaalf uur durende rit maken met de veerboot vanuit Batangas. De eilanden zijn omgeven door prachtige witte stranden en diep helderblauw water.

De wateren bezitten een schat aan zeer zeldzame maar uiterst kleine onderwatercritters. Romblon is een verborgen paradijs waar de mooiste “sea slugs” ter wereld kunnen worden gevonden. De trekpleisters zijn de Butterfly Sea Slugs. Tot nu toe vonden weinig duikers hun weg naar Romblon. Voor mij persoonlijk is dit voornamelijk te wijten aan de grootte van de meeste diertjes onder water. Romblon is geen macro bestemming maar een micro bestemming. Als je op zoek bent naar verschillende soorten pygmee zeepaardjes, zeer zeldzame naaktslakken en tal van uniek gekleurd miniscuul onderwaterleven dan mag Romblon zeker niet ontbreken op je lijst.


Duiken in Donsol

Donsol ligt op ongeveer 14 uur rijden van Manilla. Eigenlijk is het makkelijker om eerst naar Legazpi te vliegen. Voor een ongeveer anderhalf uur durende vlucht betaal je 60 à 70 euro. Van hieruit bereik je Donsol in een uurtje rijden. Met een quad kan je dan Mount Mayon bezoeken, een bijna perfecte kegelvormige vulkaan en de meest actieve vulkaan in de Filipijnen. Maar Donsol is waarschijnlijk wel de bekendste plaats van de Filipijnen om te snorkelen (duiken is er verboden) met de walvishaai! De beste tijd om er walvishaaien te spotten is van december tot juni. Voor niet-duikers en vooral bij kinderen is het zwemmen met deze zachte reuzen een unieke ervaring. Maar, wij duikers zien de grootste vis ter wereld toch liever onverwacht gracieus voorbij zwemmen tijdens één van onze duiken.

2. VISAYAS

Bohol, Cabilao, Balicasag, Malapascua, Negros, Dauin, Dumaguete, Apo Island

De eilanden gelegen in het centrale gedeelte van de Filipijnen noemt men de Visayas. De gemakkelijkste manier om de Visayas te bereiken is via de internationale luchthaven op het eiland Cebu. In de Visayas liggen adembenemende landschappen, watervallen, grotten en charmante dorpjes allemaal niet zo ver uit elkaar. Het is dan ook de plaats bij uitstek en biedt de beste mogelijkheid om te eilandhoppen. Hier hoef je nergens lange afstanden af te leggen op zee om steeds opnieuw een ander opwindend eiland te gaan verkennen.

Het eilandje Boracay is één van de meest paradijselijke plekjes op aarde. Het is vooral in trek bij jongeren en combineert kilometerslange witte stranden, romantische hutjes, tal van activiteiten met een leuk uitgaansleven. Maar de Visayas worden vaak beschouwd als een van de meest interessante duikgebieden in de Filippijnen.


Duiken in Bohol, Cabilao en Balicasag

Bohol is het tiende grootste eiland in de hele Filippijnse archipel en ligt in het hart van de Visayas. Langs de kustlijn bieden verschillende eilandjes zoals Panglao, Cabilao, Balicasag, … allemaal een uitstekend zeeleven.

Panglao is verbonden met het eiland Bohol en is voor velen de plaats bij uitstek om de beroemde Chocolate Hills en de schattige Tarsius aapjes met hun grote ronde ogen te bewonderen. Het eiland kent iets minder faam als duikbestemming maar biedt goede mogelijkheden tot diverse duiktrips naar tal van andere naburige eilanden.

Terwijl Cabilao bekend is voor zijn wereldklasse macroduiken richt Balicasag zich vooral op grote scholen vis en groot leven: barracuda’s, makrelen, vleermuisvissen, Napoleon vissen, dolfijnen en zelfs haaien afgewisseld met prachtige structuren van harde en zachte koralen.


Duiken in Malapascua

Malapascua staat bekend om zijn prachtige stranden en ontspannen sfeer. Er is geen directe route van Cebu naar Malapascua maar de reis is absoluut de moeite waard. Na een 3 tot 4 uur durende rit met een busje bereik je Maya, gelegen op de noordpunt van Cebu. Vervolgens neem je de veerboot die je ongeveer 45 minuten later op het strand van Malapascua afzet. In minder dan een uur kan je het eiland rondwandelen of je kan er gewoon ontspannen op het witte zand van Bounty Beach.

Malapascua is de beste duikplaats in de wereld waar voshaaien heel dichtbij kunnen worden waargenomen. Elke ochtend tussen 4:30u en 5:30u maken duikers van over de hele wereld zich klaar en vertrekken ze met grote Bangka’s richting Monad Shoal. Een natuurlijke plaats met verschillende cleaning stations. Hier worden vaak één à twee duiken gemaakt met deze extreem sierlijke dieren. In de vroege avond is Malapascua de perfecte locatie om het nachtelijke paringsritueel van de mandarijnvissen te aanschouwen.

Een mooie daguitstap is oa. een duikdagje naar Gato Island. Gato Island is een beschermd mariene reservaat en is een perfecte duikplek voor zeeslangen, wittpuntrifhaaien en zijn fameuze tunnelduik. Ook een bezoekje aan het prachtige Kalanggaman Island mag zeker niet ontbreken. Het is een paradijselijk eiland met hagelwitte zandstrand waarvan velen van ons alleen maar kunnen van dromen.


Duiken in Negros, Dumaguete, Dauin en Apo Island

Negros ligt ten oosten van Cebu en is het 4e grootste eiland van de Filipijnen. Er zijn verschillende manieren om Negros te bereiken: met de bus, veerboot, taxi of het vliegtuig. Even uitzoeken wat het best bij jou past. Negros biedt een aantal uitstekende duiken maar ook enkele uitvalplaatsen naar andere top-duikbestemmingen van de Filipijnen. Op ongeveer twee uren rijden richting het zuiden bereikt men Dumaguete. Een ander duikparadijs Dauin ligt dan weer op ongeveer 16 km (30 minuten) ten zuiden van Dumaguete. En last but not least, de meeste reizigers naar Apo Island beginnen in Dumaguete.

Dumaguete en Dauin zijn vooral gekend voor hun macro- en muckduiken. De zo goed als kale zandbodems zitten er vol vreemde en prachtige wezentjes. Allerlei soorten garnalen en kreeftachtigen, verschillende soorten schorpioenvissen, diverse soorten spookfluitvissen en de spookmuren.

Apo Island, niet te verwarren met Apo Reef en zichtbaar vanaf Dauin. Het eiland heeft diepe steile wanden en prachtige koraaltuinen. Het is een absolute must-see voor de liefhebbers van koraalriffen. Het eiland was een tijdje gesloten na de doorkomst van supertyfoon Haiyan die een enorme ravage heeft toegebracht aan de ondiepe koraalriffen. Maar uiteraard wist de natuur er zich te herstellen.


Duiken in Moalboal en Oslob

Moalboal ligt ongeveer 90 kilometer ten zuidwesten van Cebu City of op ongeveer vier uur verwijderd van Cebu. Moalboal is vooral bekend door zijn fascinerende duikplekken en het wonderbaarlijke onderwaterleven. Duiken op de riffen van Moalboal is super gevarieerd. Van slopes tot drop-offs voorzien van grotjes, overhangen en canyons. De duiken bieden voor elk wat wils: van kleine slakjes, allerlei vissoorten, krabbetjes, hengelaarsvissen tot de grote walvishaai.

Oslob, een drietal uurtjes verwijderd van Cebu, is net als Donsol een van de toeristische trekpleisters voor het zwemmen en/of snorkelen met walvishaaien. Hoewel het een controversiële activiteit is, is het ook een zeer unieke ervaring voor mensen die nog nooit een walvishaai van dichtbij hebben gezien. Sommige duikcenters bieden je zelfs een onvergetelijke duikervaring aan met walvishaaien. Het spijtige is hier dat de walvishaaien door de lokale vissers worden gevoed. Maar dit is nog steeds beter dan dat ze worden afgeslacht.

‘En ja! ik weet het! Nu, zoveel jaren later voelt het ook niet meer zo prettig aan! Maar het was ook mijn eerste echte ontmoeting onder water met deze zachte reus.’

3. PALAWAN

El Nido, Coron, Tubbataha

Palawan behoort eigenlijk bij het noordelijke deel van de Filipijnen, Luzon. Maar door zijn grote en bijna 650 km lange kustlijn wordt het vaak genoemd als een apart gebied van de Filipijnen. Het heuvelachtige gebied van Palawan wordt gezien als een van de mooiste eilanden in Azië en wordt de ‘Last frontier of the Philippines’ genoemd. Palawan is te bereiken vanuit Cebu met een anderhalf uur durende vlucht of via Puerto Princesa International Airport.

De beste duikplekken in Palawan zijn El Nido, Coron en Tubbataha Reef.


Duiken in El Nido

In El Nido wordt je betoverd door de prachtige koraalriffen, de talloze zeedieren en verbluffende kalkstenen kliffen. Of je nu houdt van vrijduiken, ondiepe duiken, wandduiken, zandvlaktes, driftduiken of diepe duiken, El Nido heeft het allemaal. Prachtige waaierkoralen en gorgonen vol met zeeleven. Een must see als je Palawan bezoekt.


Duiken in Coron

Coron is gelegen aan de noordpunt van Palawan. Het staat vooral gekend voor zijn wrakduiken. Veel Japanse schepen gingen in de Baai van Coron ten onder en de scheepswrakken zijn behoorlijk spectaculair. De duiken hier vereisen wel wat ervaring door de soms snel opkomende stroming en slechte zichtbaarheid.

Naast de wrakken moet je zeker eens een duik wagen in het Barracuda Lake. Het is een meer in een vulkanische krater met zowel zoet als zout water en er is zelfs een diepe grot die toegankelijk kan zijn voor technische grotduikers.


Duiken in Tubbataha

Verschillende liveaboards bezoeken Tubbataha Reef. Deze riffen bestaan uit twee grote atollen en het Jessie Beazley Reef. Duiken is van wereldklasse met drop-offs, koraaltuinen, kanalen en veel grote pelagische diersoorten. De zichtbaarheid kan er oplopen tot wel 40m.

4. MINDANAO

Camiguin Island

Mindanao, gelegen in het meest zuidelijke deel van de Filipijnen, is het op een na grootste eiland van de Filipijnse Archipel. Terwijl de meeste inwoners van de Republiek der Filipijnen Katholiek zijn leven er hier veel moslims. Deze regio is gevoelig voor schermutselingen gevoerd door Islamtische groepen en is zodanig veel minder toeristisch dan de andere gebieden van de Filipijnen.

Mindanao is het gemakkelijkst te bereiken via de internationale luchthaven van Davao City. Naast de hoogste berg Mount Apo, welke ook een nog steeds actieve vulkaan is van de Filipijnen, stijgen nog zes andere vulkanen majestueus de lucht in.


Duiken in Camiguin Island

Er wordt gezegd dat Camiguin Island is ontstaan door landverschuivingen en vulkaanuitbarstingen, vandaar de naam 'Island Born of Fire'. Het heeft in totaal zeven vulkanen, waaronder Mount Hibok-Hibok. Een ander beroemd monument van Camiguin is ‘White Island’, een zandbank ten noordwesten van het vasteland. Het eiland komt tijdens de vloed aanzienlijk onder water te staan. Het is een favoriet bij toeristen omdat het een panoramisch uitzicht biedt op de berg Hibok-Hibok en de omliggende vulkanen.

Reizigers beweren dat Camiguin Island, gelegen is het uiterste noorden van Mindanao zijn voet mag zetten naast Hawaii en Fiji. Straffe uitspraak vind ik. Zelf ben ik er nog nooit geweest maar naar het schijnt is de natuurlijke schoonheid op Camiguin Island onuitputtelijk. Of het nu gaat om fantastische witte- of zwarte vulkanische stranden, warm- of koud waterbronnen, adembenemende watervallen, en naar het schijnt de prachtige onderwaterwereld. Camiguin is begonnen een echte reputatie te verwerven voor interessante muckduiken.

Mocht je het nog niet doorhebben, Camiguin staat op mijn todo-lijst van uit te zoeken muckduikplaatsen. En Bruno, vergeet dit niet te combineren met Iligan, de ‘Stad van majestueuze watervallen’ met als meest bekende de Maria Cristina Waterval.

‘Zie zo! Op deze manier krijg je dan ook meteen nog een locatie mee van mijn enorme wish-list van duikvakanties.’


Samenvatting:

In tegenstelling tot veel andere landen in (Zuidoost) Azië kun je de Filipijnen beter niet bezoeken in het regenseizoen. Door de wind zijn zelfs sommige plaatsen in de drogere maanden niet toegankelijk om te duiken. Afhankelijk van de locatie en het weer, kan de zichtbaarheid onder water enorm variëren (tussen 5-45 meter).

De Filipinos zijn vrolijke en warme mensen die van plezier houden. Meer dan 90% van de inwoners zijn christenen en er zijn grote verschillen in inkomen en in levenskwaliteit. Meer dan 1/4 van de totale bevolking leeft onder de armoedegrens.

De zonsondergangen in de Filippijnen zijn legendarisch en het is ongelooflijk hoe de meeste plaatsen in dit land onaangeroerd zijn gebleven.

Het leven van de Filipinos is gevuld met familie-zwemtochten en/of stranduitstapjes met vrienden. De spectaculaire duiken die het land bieden gecombineerd met de Filipijnse gastvrijheid zorgen er telkens opnieuw voor dat ik er een onvergetelijke duikvakantie maak.

De officiële slogan van het land is dan ook voor niets ‘Its more fun in the Philippines’.